უნდა აისახოს თუ არა კოვიდ-პანდემია კინოში?

დასრულდა ბათუმის საერთაშორისო კინოფესტივალი, ვნახეთ ბევრი მხატვრული თუ დოკუმენტური ფილმი, მათ შორის ქართულიც, თუმცა ვერცერთ ფილმში, რომელსაც პრეტენზია ჰქონდა რეალობის ასახვაზე, ვნახე ან ვიგრძენი პანდემია რამე ფორმით, ნიშნით, რაც ფონად გაუყვებოდა ფილმის მთავარ ხაზს და მაყურებელს გვაგრძნობინებდა, რომ ფილმის მოქმედება რეალურად მიმდინარე  ან უახლეს პერიოდში ხდება. განსაკუთრებით, ვფიქრობ დოკუმენტურ ფილმებს მოეთხოვებათ ასეთი ფონის ჩვენება, მაშინ როდესაც უკვე ორი წელია პანდემია ჩვენი ცხოვრების განუყოფელი ნაწილია და მთლიანად თავდაყირა დააყენა არსებობის ყველა ეტაპი.

ერთადერთი ფილმი, სადაც გაკვრით ნაჩვენებია პირბადიანი ადამიანი, იყო აზერბაიჯანული მოკლემეტრაჟიანი მხატვრული ფილმი „გულის სუნთქვა“, სადაც ფონზე, ავტობუსში მყოფ მგზავრს უკეთია პირბადე, თუმცა წინა ხედზე, მთავარ გმირებს არა.

ხაზგასმით აღვნიშნავ, რომ არ ვგულისხმობ „Outbreak“, “Contagion”, „Quarantine“, “I am legend” და მსგავსი ტიპის ფილმებს, რომლის ძირითადი ხაზი და მოქმედების ადგილი, სწორედ ეპიდემიები, პანდემიებია და ასევე არ ვგულისხმობ ისტორიული, ფანტასტიკური ჟანრის ფილმებს.

მაშ, უნდა გაითვალისწინოს თუ არა რეჟისორმა/სცენარისტმა მაყურებლების ნაზი გრძნობები და მთლიანად დახუჭოს თვალი პანდემიაზე, ისეთი ალტერნატიული რეალობის შექმნით, სადაც არც პირბადეებია, არც დეზობარიერები, არც სიცხის გაზომვა, არც ლოქდაუნი, დისტანცია თუ სხვა აქამდე უცხო და ახლა ძალიან ნაცნობი სიტყვები?  

ამასთან დაკავშირებით საზოგადოებაშიც განსხვავებული მოსაზრებებია.

ერთნი ამბობენ, რომ არ სურთ ამ კოშმარის ხილვა ეკრანზე, არ სურთ გახსენება და რეალობისგან გაქცევა ურჩევნიათ. მეორენი კი ამბობენ, რომ თუ ფილმი ასახავს თანამედროვე ამბავს, ხდება ჩვენს ეპოქაში და ეკრანზე არ ჩანს პანდემია, რეალობასთან დაკავშირება უჭირთ.   

პანდემიაზე თვალი დახუჭეს ახალი „Gossip Girl“-ის სერიებშიც. მიუხედავად იმისა, რომ სერიალის გადაღება გასული წლის ნოემბერში დაიწყო და მოქმედება თანამედროვე ნიუ იორკში ხდება, Covid-19 ნიშანწყალსაც ვერ ნახავთ სერიალში.

თუმცა ისეთი სერიალების მწარმოებლებმა, როგორიცაა გრეის ანატომია, South Park, NCIS: New Orleans, This is us, Superstor, Shameless და ა.შ., თავი ვალდებულად ჩათვალეს ეჩვენებინათ აღნიშნული გამოცდილება.

პანდემიის ფონურად ჩვენების ერთ-ერთი ყველაზე გამორჩეული ნიმუშია, ABC-ის სერიალი „Black-ish“, რომელიც მოგვითხრობს, თუ რა გავლენა მოახდინა COVID-19 ჯონსონის ოჯახის წევრებზე, ზუმში მუშაობაზე, სწავლაზე და ზოგადად ცხოვრებაზე.

და ბოლოს, შეიძლება ცოტა ადრეც იყოს მსგავსი დიალოგების და სცენების ჩვენება ეკრანზე, თუმცა ჩემი აზრით, დოკუმენტურ ფილმებს ეს არ ეხება. და როდესაც ეს ყველაფერი ჯერ არ დამთავრდება და რეჟისორებსაც გაეღვიძებათ, აღმოაჩენენ ბევრ ისტორიას, რომელიც ნამდვილად იმსახურებს ეკრანზე გაცოცხლებას.

ბებერი ჰამბურგელი ბოზების სისხლი და ცრემლები

სწორედ იმის დადასტურება იქნება ამ პოსტის სათაური, რასაც რეჟისორი აღნიშნავს ინტერვიუში თავისი ახალი ფილმის “ოქროს ხელთათმანის” შესახებ. 

სისხლის, ცრემლების, ტყვნისა და შიმშილის გარეშე ფილმი არ იყიდება. ეს არის ის, რითაც დღეს კინოინდუსტრია და ზოგადად მედია პურს ჭამს. აირჩიე ან ეს, ან პირველი ოცეულის ყველა ვარსკვლავი შენს ფილმში ან უკვე კარგად ნაცნობი ფილმების სიქველები თუ პრიქველები. თან ფილოსოფიური სიღრმეც და თან კომერცია იშვიათად გამოდის, როგორც მედიაში, ასევე კინოში. 

ფატიჰ აკინის ფილმი ძალიან სასტიკია, ფილმის სიუჟეტი 70-იანი წლების ჰამბურგში ვითარდება და ცნობილი სერიული მკვლელის ფრიც ჰონკას შესახებ გვიყვება. ფილმის გამოსვლის შემდეგ რეჟისორი მიზოგინიაში და მკვლელის ჰეროიზაციაში დაადანაშაულეს. ბერლინის კინოფესტივალის საზოგადოება შოკში იყო. 

ეკრანიდან სისხლის, ძღნერის და გერმანული სარდელების ერთმანეთში არეული სუნი გიგრძვნიათ? სწორედ ეგ იყო. 

სტრანკის ბესტსელერის წაკითხვის შემდეგ, აკინმა წიგნზე უფლებები მოიპოვა. “დარწმუნებული არ ვიყავი, რომ ფილმს გადავიღებდი, თუმცა არ მინდოდა ჩემთვის ვინმეს დაესწრო. ყოველთვის მინდოდა საშინელებათა ფილმი გადამეღო და როდესაც დღეს, ნეტფლიქსის და ამაზონის ეპოქაში კინოსამყაროს ვაკვირდები, საშინელებათა ჟანრი ერთადერთია, რაც კინოეთეატრებში მუშაობს, რადგან ეს ჟანრი, სხვა ჟანრებთან შედარებით გამორჩეულია კოლექტიური განცდებით”. 

აღნიშნავს რეჟისორი ქოლაიდერთან ინტერვიუში. 

ფილმიც და წიგნიც მთლიანად დგას სიმახინჯეზე და სექსუალურ იმედგაცრუებაზე. ის იმდენად მახინჯი იყო, რომ თავის ტოლ ქალებთან ურთიერთობას ვერ ამყარებდა. მისი ერთადერთი ნავსაყუდელი ალკოჰოლიკი, ყოფილი ბებერი ბოზები იყვნენ, რომლებიც ახლა ალკოჰოლიკებად ქცეულიყვნენ და დღენიადაგ ბარში ისხდნენ. 

“საკმაოდ მახინჯი სამყაროა და ეს ჩემთვის გამოწვევა იყო, განსაკუთრებით იმის გათვალისწინებით, თუ როგორ ვცხოვრობთ ახლა, სპა და გამაჯანსაღებელი სალონების, ფიტნეს კლუბების ეპოქაში”. 

 

აღსანიშნავია, რომ ფილმის გარემო თითქმის იდეალურად არის აღდგენილი ფოტოდოკუმენტურ მასალაზე დაყრდნობით. საავტორო კინოს კვალობაზე, ფილმი შემოსავლიანიც აღმოჩნდა. გაქირავების პირველ კვირაში ნახევარი მილიონი დოლარი მოაგროვა და ჩაეშვა გერმანიის, საფრანგეთის, ჰოლანდიის, იტალიის, თურქეთის და სხვა ქვეყნების კინოგაქირავებაში.

ტაქსის მძღოლი – ადამიანი რკინის კუბოში

“კოლეჯში სწავლამდე კინოსთან შეხება არ მქონია. სეკულარულსა და რელიგიურ ცხოვრებას შორის ნაკლებად იყო კავშირი, კინოში არ დავდიოდი, სიტუაციიდან გამომდინარე; უაღრესად რელიგიურ საზოგადოებაში ვიზრდებოდი.    

ჩვენს უბანში ახლოს ძველი კინოთეატრი იყო, სადაც ბერგმანის ფილმებს აჩვენებდნენ, იქ ვნახე პირველად “მარწყვის მდელო”. ჩემთვის ახლობელი იყო, სემინარიის თემებთან მსგავსებას ვხედავდი. ასევე აჩვენებდნენ 60-იანი წლების ევროპულ ფილმებს, ტრიუფოს, ბრესონის, ანტონიონის და სხვათა ფილმებს. კინოს ისტორიაში ყველაზე ინტელექტუალური და ამაღელევებელი პერიოდი იდგა.    

აქ ნელ-ნელა ვიწყებ ფიქრს იმაზე, რომ მსურს ვწერო კინოს შესახებ. ფილმის შექმნა საჩემო საქმე არ იყო. ბევრი ფილმი არ მქონდა ნანახი და გადავწყვიტე მენახა. წავედი ნიუ იორკში. იქ შევხვდი ჩემს მენტორს პოლინ კაელს, რომელმაც გამიწია რეკომენდაცია და ერთ-ერთი გაზეთისთვის კინოზე წერა დავიწყე.   

“ქრისტეს უკანასკნელი ცდუნება” – მარტინ სკორსეზე, პოლ შრეიდერი (1988)

 

1969 წლის მარტი გადამწყვეტი აღმოჩნდა ჩემს ცხოვრებაში. ვნახე რობერტ ბრესონის “ჯიბის ქურდი”, სადაც ორი ისეთი სცენა იყო, რამაც ჩემი ცხოვრება განსაზღვრა. პირველმა სცენამ ჰარმონიაში მოაქცია ჩემი სულიერი სამყარო და კინო სამყარო, ჩემი რელიგიური წარსული და მომავალი, ხოლო მეორე სცენა დამეხმარა იმის გათვითცნობიერებაში, რომ ფილმის შექმნა შემეძლო.  

ამ შემთხვევიდან სამი წლის შემდეგ დაიწერა “ტაქსის მძღოლი”.   

ნიუ იორკში ჩასვლის შემდეგ საკმაოდ რთული პერიოდი გამოვიარე, არ მქონდა შემოსავალი, დავდიოდი ბარებში, მეძინა პორნო კინოთეატრებში, განმივითარდა კუჭის წყლული, რის გამოც დიდხანს ვიწექი საავადმყოფოში; 

“სწორედ მკურნალობის პერიოდში დაფიქრდა ტაქსის მეტაფორაზე: “აი, სწორედ ეს ვიყავი: ადამიანი რკინის ყუთში, კუბოში, რომელიც დაბორიალობს ქალაქში, სრულიად მარტო”.”

 დიახ, ეს ტიპი მე ვარ, ყვითელ ყუთში დამწყვდეული, სრულიად მარტო, რომელიც რაც დრო გადის, უფრო და უფრო ბრაზდება. 

მე ვიგრძენი, რომ თუ ამ ბიჭის შესახებ არ დავწერდი, მაშინ თავად გადავიქცეოდი ამ ბიჭად.  

სცენარს ვუყურებდი, როგორც თვითერაპიას და არა როგორც წარმატებას.  

დავიწყე წერა, რასაკვირველია უცებ არ გამოვიდა, მაგრამ საბოლოოდ გამოვიდა. გაყიდვას არ ვაპირებდი, აგენტს დავუტოვე და  დავბრუნდი ლოს ანჟელესში, სადაც დავწერე სცენარი იაპონელ განგსტერებზე, რომელიც გაიყიდა (The Yakuza – 1974). 

სწორედ, ამ პერიოდში ინტერვიუ ჩავწერე ბრაიან დე პალმასთან, რომლის შესახებ სტატიას ვწერდი და ვუთხარი, სცენარი დავწერე მეთქი. გაეცინა, თუმცა დამთანხმდა რომ წაიკითხავდა. წაიკითხა კიდეც და მითხრა, ეს საჩემო სცენარი არ არისო და გადასცა სკორსეზეს. ასე გადაწყდა ტაქსის მძღოლის ბედი.   

ფილმში ძალიან ბევრი საუბრები იყო მარტოობის შესახებ, მარტინს ვუთხარი რომ ამოგვეღო, რადგან ტაქსის დიდი სალონი, სადაც ეს ტიპია გაჭედილი, ისედაც მეტყველებს მარტოობაზე.  

პოლ შრეიდერი, მარტინ სკორსეზე და რობერტ დე ნირო

რაც შეეხება ზოგადად სცენარის წერას, წერა და რეჟისურა განსხვავდება ერთმანეთისგან, პერსონაჟები, დიალოგები, ამბის თხრობა, ვიზუალური ენა – ბევრი ნიუანსია. 

სტუდენტებს ყოველთვის ვეუბნები, არ მინდა 10 კარგი მწერალი, მე მინდა 10 კარგი პრობლემა. თუ ამბავი ვითარდება და ამის მოყოლა შეგიძლია 45 წუთის განმავლობაში, ისე რომ არავინ მოიწყინოს, შენ უკვე გაქვს ფილმი. როდესაც ყვებით, თვალით კონტაქტი მნიშვნელოვანია, რადგან ადვილად მივხვდები, როდის გკარგავ და შევეცდები შენს დაბრუნებას. 

საჭირო დროს უკვე მთლიანი ამბავი მაქვს თავში და ზუსტად ვიცი, რა მექნება სცენარის მე-17 გვერდზე. მოყოლისას ასევე ხვდები, რომ თხრობა აღარ არის საჭირო და სცენარი თავად გეუბნება, დამწერეო. 

ამერიკელი ჟიგოლოს გადასაღებ მოედანზე – პოლ შრეიდერი და რიჩარდ გირი.

ლიტერატორის შეკითხვა: რას გვეტყვით თქვენი ბოლო ფილმის “First Reformed”-ის  შესახებ? 

დაახლოებით 3-4 წლის წინ ვნახე პაველ პავლიკოვსკის “იდა”. როდესაც ფილმის შემდეგ სახლში ვბრუნდებოდი, გზაში ვფიქრობდი, მალე 70 წლის ვხდები და უკვე დროა ეს ფილმი გადავიღო, მერე რა რომ აქამდე არ მინდოდა ამის გადაღება. 

ფილმი წიგნს არ შეადაროთ. 

ყველა დროის ჩემთვის საინტერესო ფილმიდან ავიღე მცირე ნაწილები. 

მთავარი გმირი ჯორჯ ბერნანოსის ნაწარმოებიდან “მღვდლის დღიური”. 

ასევე ბერგმანის ფილმიდან. 

ბოლო სცენა კარლ დრეიერის ფილმიდან. 

ტარკოვსკის მსხვერპლშეწირვიდან…

და შემდეგ ეს ყველაფერი ავურ-დავურიე ტაქსის მძღოლის სტილში.” 

 

 

——–
აღსანიშნავია, რომ ფილმისთვის “პირველი რეფორმირებული ეკლესია” პოლ შრეიდერმა მიიღო ოსკარის ნომინაცია საუკეთესო სცენარისთვის და ამერიკის კინო ინსტიტუტმა 2018 წლის 10 საუკეთესო ფილმის სიაში შეიტანა.  

ინტერვიუ/მასტერკლასი ჩავწერე პოლ შრეიდერთან შეხვედრაზე, BIAFF-ის ფარგლებში. 

ქშიშტოფ ზანუსთან და პოლ შრეიდერთან ერთად / ბათუმი / 2019

BIAFF: სექტემბერი კინოსია და კინო ბათუმშია

BIAFF – ბათუმის საავტორო ფილმების საერთაშორისო კინოფესტივალი, წელს უკვე მეთოთხმეტედ გაიხსნება. ისტორია 2006 წელს დაიწყო, თუმცა მე, როგორც კინობლოგერი, ბათუმის საერთაშორისო კინოფესტივალს, პირველად 2012 წელს ვესტუმრე და მას შემდეგ, ყოველ წელს, აქტიურად ვესწრები და ვაშუქებ კინოფესტივალს. ყველას ვისაც გიყვართ კინო, მუშაობთ კინოში, კინოსთან და კინოსთვის, ფესტივალი საშუალებას გაძლევთ ნახოთ ფილმები სხვადასხვა ქვეყნიდან – მოკლემეტრაჟიანი, სრულმეტრაჟიანი, მხატვრული თუ დოკუმენტური ფილმები, დიდოსტატთა კოლექციები, კლასიკის რეტროსპექტივა. ასევე, დაესწროთ ცნობილი კინორეჟისორების, პროდიუსერების, მსახიობების, კინოოპერატორების მასტერკლასებს, პრესკონფერენციებს, ვორქშოფებს.  ერთი სიტყვით, ხელიდან გასაშვები ამბავი არ არის, სექტემბერი კინოსია და კინო ბათუმშია.

წლევანდელი კინოგანრიგი შეგიძლიათ იხილოთ, კინოფესტივალის ვებ-გვერდზე.

საპატიო სტუმრები არ აკლია ბათუმის კინოფესტივალს. არც რიგით XIV კინოფესტივალი იქნება ამ მხრივ გამონაკლისი და წელს ბათუმში ველოდებით, პოლ შრეიდერს – ამერიკელ კინოსცენარისტს და კინორეჟისორს, გეილ ენ ჰერდს – ამერიკელ კინოპროდიუსერს და სცენარისტს, დენის ლავანს – ფრანგ კინომსახიობს,  ქშიშტოფ ზანუსს – პოლონელ კინორეჟისორს, ალექსანდრე მინდაძეს – კინოსცენარისტს რუსეთიდან, ვეით ჰელმერს – გერმანელ კინორეჟისორს და ტატიანა დეტლოფოსონს, – კინოპრომოუტერს ამერიკიდან.

 

სტუმრების გამოცდილების გათვალისწინებით, კინოფესტივალზე ძალიან საინტერესო მასტერკლასები გველოდება, შესაბამისად, სტუმრებსაც უფრო ახლოდან გაგაცნობთ.

 

[ფოტო მთავარზე: პოლ შრეიდერი, მარტინ სკორსეზე და რობერტ დე ნირო, ფილმის “ტაქსის მძღოლი” გადასაღებ მოედანზე]

 

მასტერკლასების და პრესკონფერენციების განრიგი 

16 სექტემბერი

12.30-14.00 – პოლ შრეიდერი (აშშ) – მასტერკლასი/Q&A

16.00  – 17.00 – დენის ლავანი (საფრანგეთი), ვეიტ ჰელმერი (გერმანია) –  Q&A/პრესკონფერენცია

17.00-18.30 – ქშიშტოფ ზანუსი (პოლონეთი) –  მასტერკლასი/Q&A

ადგილმდებარეობა:  სასტუმრო „WYNDHAM Batumi“

დენის  ლავანი  და  ევა  მენდესი, ლეოს კარაქსის  ფილმში  “Holy Motors”

19 სექტემბერი 

12.30-13.00 – პრეს კონფერენცია – „გამოფენა კოსმოსში“ –  რომანოზი /თო კო მზარელუა

13.00-14.00 – ალექსანდრე მინდაძე (რუსეთი) –  მასტერკლასი/Q&A

ადგილმდებარეობა:  სასტუმრო „WYNDHAM Batumi“

 

16.00 – 17.30 – “WIFT-Caucasus” პანელი – „წარმატების ფორმულა“ – საპატიო სტუმარი – გეილი ანე ჰურდი, აშშ (პროდუსერი ფილმებისა –  The Terminator, The Walking Dead, Armageddon, Aliens და ა.შ.).

ადგილმდებარეობა:  სასტუმრო „RADISSON BLUE Batumi“

ფილმის  “უცხო” პროდიუსერი გეილ ენ ჰერდი და რეჟისორი ჯეიმს ქემერონი

20 სექტემბერი 

13.00-14.30 – “როგორ ვაწარმოოთ ფილმის პრომოუშენი ოსკარის და ოქროს გლობუსის დაჯილდოების ნომინაციისთვის” – ტატიანა დეტლოფსონი, აშშ (ფესტივალების და კინოფილმების პრომოუშენის ექსპერტი)

ადგილმდებარეობა:  სასტუმრო „WYNDHAM Batumi“

 

21 სექტემბერი 

12.30-13.30 – „CREATIVE EUROPE-ის პროგრამის შესაძლებლობები მხატვრული ფილმებისთვის“ – დიანა მაღლაკელიძე, ქეთი შენგელია (“შემოქმედებითი ევროპის დესკი საქართველოში”)

15.00-15.40 – პრესკონფერენცია / შეხვედრა – მოკლემეტრაჟიანი ფილმების ქართველ რეჟისორებთან

16.00-17.30 –  „ახალი ქართული კინოსკოლის“ პრეზენტაცია – შეხვედრა გელა ბაბლუანთან

ადგილმდებარეობა:  სასტუმრო „WYNDHAM Batumi“

 

რა უყვარს გასპარ ნოეს

ერთი ამოსუნთქვით სანახავ ფილმებში, ძალიან მნიშვნელოვან ადგილს მივუჩენდი გასპარ ნოეს ახალ ფილმს „კულმინაცია“.  ისეთი შეგრძნებაა, თითქოს, პირველივე კადრის გახსნისთანავე ფეხქვეშ მიწა გეცლებათ, მთელი ფილმის მანძილზე ელვის სისწრაფით ბნელ და სახიფათო გვირაბში ვარდებით და ბოლოს, ერთბაშად მზის სინათლეზე გამოდიხართ. როგორ და რა მდგომარეობაში  გამოდიხართ, ეს უკვე მთელი ფილმია.

ერთ ფურცელზე დაწერილი და ორ კვირაში გადაღებული ფილმი სრულიად თავბრუდამხვევია, მთვრალი და ძაან გასულია. რეჟისორიც მთვრალი და გასულია, ისევე როგორც მისი კამერა, რომელსაც ხელიდან არ უშვებს და ცდილობს მაქსიმალურად გაახანრძლივოს ეფექტი გრძელი კადრებით, წითელ სანგრიაში, სისხლში და ნარწყევში ამოვლებული გრძელი კადრებით.

„მე არ მიყვარს ადამიანებზე ლაბორატორიის ვირთხებივით დაკვირვება. შენ უნდა იყო ვირთხა  ვირთხებს შორის.“ ასეც არის, სხვანაირად კარგი ფილმი არ გამოვა.

ცხოვრების კულმინაციურ მომენტებში ვიღაც ბევრს ჭამს, ვიღაც სასმელში ღვივდება, ვიღაც ბოლთას სცემს და ბევრს ეწევა. ყველას ჩვენ ჩვენი საშუალება გვაქვს მდგომარეობიდან გამოსვლის, ბედნიერების გაასმაგების მისაღწევად. ამ ფილმში ცეკვა პირველია, ცეკვავენ თავისუფალი მოცეკვავეები, პრივატული „ტუსოვკების“, იუთუბის ვარსკვლავები.

გასპარ ნოეს უყვარს ცეკვა. „მიყვარს სექსი, ცურვა და ცეკვა. ჩემი ცხოვრების ყველაზე კულმინაციურ მომენტებში საცეკვაოდ მივდივარ. ყოველთვის როდესაც პარიზში ვბრუნდები, მივდივარ კლუბებში. თავი მავიწყდება, როდესაც ვცეკვავ.“

მეც ასე დამემართა. თავი დამავიწყდა, როდესაც კულმინაციას ვუყურებდი.

 

——-

“კულმინაცია” იგივე “ექსტაზი” ვნახეთ ბათუმის საერთაშორისო საავტორო კინოფესტივალის, დიდოსტატთა კოლექციაში. ამჟამად გადის კინოთეატრებში. 

 

კიმ კი-დუკის ადამიანები

საავტორო კინოს ერთ-ერთი უმნიშვნელოვანესი ფიგურა კიმ კი-დუკი კორეელი კინორეჟისორია, მან ფილმების გადაღება, საკმაოდ გვიან ან შეიძლება ჩვენთვის გვიან, 36 წლის ასაკში დაიწყო. ბათუმის საავტორო კინოს საერთაშორისო ფესტივალის დიდოსტატთა კოლექცია, საშუალებას გვაძლევს ვნახოთ ასეთი ფილმები. 2016 წელს ვნახეთ კიმ კი-დუკის ფილმი „STOP“. წელს კი, მისი ახალი ფილმი „ადამიანი, კოსმოსი, დრო და ადამიანი“.

კორეელი რეჟისორის ფილმები ქვეყნის საზღვრებს გარეთ უფრო მეტი პოპულარობით სარგებლობს.

კითხვაზე, თუ რატომ არის კიმი უფრო პოპულარული სხვა ქვეყნებში, ვიდრე თავის სამშობლოში, ის პასუხობს, რომ მთავარი მიზეზი ის ფილოსოფიაა, რაც მის ფილმებში დევს.

„უცხოელი ჟურნალისტები ხშირად მეკითხებიან, რატომ არის ჩემი ნაშრომები უფრო პოპულარული სხვა ქვეყნებში. ალბათ იმიტომ, რომ ჩემი ისტორიები ადამიანების უნივერსალურობაზეა დაფუძნებული. იმას ვგულისხმობ, რომ, რა თქმა უნდა, ყველა ერი თავის თავზე კარგს ფიქრობს, მაგრამ ჩვენ, კორეელები, განსაკუთრებით ვამაყობთ ჩვენი თავით, რადგან გვასწავლიან, რომ სხვებზე უკეთესები ვართ. მაგრამ თუ იმოგზაურებ და მსოფლიოს ნახავ, აღმოაჩენ, რომ ყველა ეროვნებას აქვს თავისი უნიკალურობა. მეც სწორედ ამის ჩვენება მომწონს ჩემს ფილმებში“.

როგორც ვიცით, კიმ კი-დუკმა გადაღება 36 წლის ასაკში დაიწყო (90-იან წლებში, პარიზში), თუმცა მის ანგარიშზე უკვე საკმაოდ ბევრი ფილმია  – 23, მათ შორის კინოფილმი „პიეტა“, რომელიც ვენის 69-ე საერთაშორისო ფილმების ფესტივალის (VIFF) ოქროს ლომის მფლობელი გახდა.

ფილმის „ადამიანი, კოსმოსი, დრო და ადამიანი“ (Inkan, gongkan, sikan grigo inkan), მეორე სახელწოდება „ადამიანების დრო“ გადაღება 2017 წლის მაისში დაიწყო და 2017 წლის ივლისში დასრულდა.  როგორც მისი ფილმების უმრავლესობაში, ამ შემთხვევაშიც ფილმის რეჟისორი, პროდიუსერი, მემონტაჟე (ან/და კინოოპერატორი) არის კიმ კი-დუკი.

რამდენიმე შეკითხვა THE KOREA TIMES-ისთვის მიცემული ინტერვიუდან.

[თარგმანი კონსტანტინე ბერულავა]

—-

ჟურნალისტი: თქვენი ფილმები ძირითადად ფოკუსირებულია მთავარი გმირის ფსიქოლოგიაზე. რატომ?

კიმ კი-დუკი: უკვე 20 წელია ფილმების ვიღებ, თუმცა საბოლოოდ ყველაფერი ადამიანების ისტორიამდე დადის. არის მეორე საკითხიც. ჩემს ფილმებს მე ვაფინანსებ და არ შემიძლია ბიუჯეტის მნიშვნელოვნად გაზრდა. ვერ დავხარჯავ ბევრ ფულს სპეც. ეფექტებზე ან ისეთ სამუშაოზე, რომელიც შეზღუდავს ჩემი ნამუშევრის დრამატულობას ან აქცენტს მისი გმირებიდან სხვაგან გადაიტანს. დაფინანსება უკეთესი ფილმის გადაღების საშუალებას იძლევა, თუმცა, ერთადერთი გზა იმისა, რომ დიდი ინვესტირების გარეშე კარგი ფილმი გამოვიდეს, არის გმირების ემოციების სწორად ჩამოყალიბება და გადმოცემა.

ჟურნალისტი: თქვენს ფილმებში ხშირად არის ამაზრზენი და უხერხული სცენები. რატომ გვიჩვენებთ მათ გამუდმებით?   

კიმ კი-დუკი:  არ მინდა, მოვიტყუო ჩემს ფილმებში.ფილმიდან ფილმამდე ვიხვეწები და ვფიქრობ, სწორი საქციელია ასეთი სცენების თავისუფლად გადმოცემა. საზოგადოება იცნობს ბევრ სასიამოვნოდ საყურებელ ფილმს. თუ ჩემი ნამუშევრები მხოლოდ მცირე აუდიტორიისთვის არის განკუთვნილი, მინდა, რომ ისეთი ფილმები შევქმნა, რომელიც ჩემი მაყურებლის ყურადღებას მიიპყრობს. ჩემს ფილმებში ჩემი საკუთარი სამყარო მაქვს და ის ისტორიის ცენტრი უნდა იყოს. ასევე შეიძლება, ხალხმა სხვანაირად აღიქვას ჩემი ფილმები დროის გასვლასთან ერთად ან ხელმეორედ ყურებისას.

ჟურნალისტი: რა არის თქვენთვის ყველაზე მნიშვენლოვანი ფილმის გადაღებისას?

კიმ კი-დუკი: სიმართლე, როგორც ცოტა ხნის წინ ვთქვი. კიმ კი-დუკი კიმ კი-დუკია. მთავარია ფილმი იყოს გულწრფელი. როგორც კი ჩემს ფილმს აუდიტორიის და ბაზრის გემოვნებას მოვარგებ და მასში სათამაშოდ პოპულარულ მსახიობებს მოვიწვევ, მე გავქრები და ჩემთან ერთად ჩემი სიმართლეც გაქრება ფილმებიდან. მინდა ვთქვა, რომ ჩემი ფილმების გადაღებისას მხოლოდ საკუთარ გულის ძგერას ვუსმენ.

პაველ პავლიკოვსკის ცივი ომი

პაველ პავლიკოვსკი დიდ ბრიტანეთში მოღვაწე პოლონელი კინორეჟისორია. წელს ბათუმის საავტორო კინოს საერთაშორისო ფესტივალზე, დიდოსტატთა კოლექციაში ვნახეთ მისი ახალი, შავ-თეთრი ფილმი „ცივი ომი“.  2018 წელს კანის კინოფესტივალზე პაველ პავლიკოვსკს ამ ფილმისთვის საუკეთესო რეჟისორის პრიზი გადაეცა. კანის კინოფესტივალის წარმატებამდე იყო კინოფილმი „იდა“, ასევე შავ-თეთრი, რომელმაც სხვა ბევრ საინტერესო ჯილდოსთან ერთად, 2015 წელს მიიღო ოსკარი საუკეთესო ფილმისთვის, უცხოენოვან კატეგორიაში.

გთავაზობთ ამონარიდს რეჟისორის ინტერვიუდან, რომელიც გამოქვეყნდა THE TIMES-ში, სადაც იგი საუბრობს თავის ახალ, ძალიან პოეტურ და მუსიკალურ კინოზე „ცივი ომი“.

—–

პაველი თავისი ახალი ფილმისთვის გმირს ეძებდა.

„მინდოდა ვინმე ისეთი, ვინც ომამდელი პერიოდის ტიპს ჰგავდა, ისეთი ვინც ომამდე დაიბადა. თუმცა დღესდღეობით, მამაკაცის მთავარი როლის შემსრულებლები რთული საპოვნელია, ზოგი ძალიან ბავშვურია, ზოგი ფემინური ან ლაწირაკი. ძნელია იპოვო გრეგორი პეკი. არც პოლონეთშია ბევრი. თომაში ერთადერთია“.

ქალის მთავარი როლის შემსრულებლის მოძებნა ასეთი რთული არ იყო. ჯოანა კულიგი ზულას როლისთვის იყო დაბადებული – ზესექსუალური, მრავალწახნაგოვანი, რთული. თუ აქამდე არცერთი ფილმიდან არ გახსოვთ, ამის შემდეგ აუცილებლად დაგამახსოვრდებათ, როგორც კინოში ერთ-ერთი საუკეთესო ცეკვის სცენის ვარსკვლავი, როკ-ენ-როლის ცეცხლი.

 „ერთი კვირის განმავლობაში რეპეტიციები გვქონდა მოცეკვავეებთან ერთად, მაგრამ ზუსტად გადაღების წინ, მთელი ქორეოგრაფიული ნახაზი ჩავხსენით, მეტი სიმძაფრისთვის.“

რეჟისორი ასევე ამბობს, რომ იგი ფილმებს „ძერწავს“, რაც ნიშნავს იმას, რომ იწყებს სცენარით და ამთავრებს სრულიად განსხვავებული შედეგით.

 „დღეს როდესაც კომუნიზმის შესახებ ფილმს იღებენ, ეს ფილმი არის ერთი უბრალო სწროხაზოვანი ნარატივი იმის შესახებ, თუ რა დიდი ბოროტება იყო კომუნიზმი. მაგრამ, თუ შენი გმირები რეალურად შეგყავს ამ გარემოს სიღრმეში, ეს უფრო მძლავრი იარაღია.  ამის შემდეგ არ გიწევთ, მაყურებელს დაუღეჭოთ, თუ რამდენად ბოროტია ეს სისტემა, შეგიძლიათ, უბრალოდ აჩვენოთ, როგორ გავლენას ახდენს ადამიანთა ცხოვრებაზე და როგორ აბინძურებს გარშემო ყველაფერს. არასოდეს ვიჭერ საქმეს პოლიტიკასთან, მე უბრალოდ ვცდილობ, გავაკეთო რაღაც კონკრეტული, სადაც ისტორია ბუნებრივად, თავისით მოდის ან ისედაც იქ არის “

„ცივი ომი“ პირველ რიგში პავლიკოვსკის მშობლებზეა. ამბავი და გმირები მათ არ ჰგვანან, მაგრამ ვნებიანი, წარმოუდგენელი სიყვარულის დინამიკა ზუსტად იგივეა. ისინიც დახეტიალობენ ევროპაში, ისინიც შორდებიან და კვლავ იწყებენ თავიდან.

 

შეშინებული ქართველი რეჟისორები

ფესტივალის დასაწყისში, პოსტში აღვნიშნე კიდეც, წლიდან წლამდე როგორ მატულობს ახალი ქართული ფილმები, შეძლებისდაგვარად უმჯობესდება ხარისხიც, ზოგი ფილმი ფესტივალებზეც მოგზაურობს. თუმცა მთელი რიგი პრობლემების გარდა, ძირითად სისუსტედ კვლავ სცენარი და მსახიობების შერჩევა რჩება. ეს წელიც არ არის გამონაკლისი, მეტიც, რაღაც მომენტში, უფრო უარესობისკენ წავსულვართ, ვიდრე უკეთესობისკენ.

ვუყურებდი მოკლემენტრაჟიან საკონკურსო ფილმებს და ვფიქრობდი, უფრო სწორად, ვცდილობდი წარმომედგინა ფილმის ფურცელზე დაწერილი ვერსია, კადრების, ფერების, ყველაფრის გარეშე და გამეგო, როგორ, რანაირად მოხდა ისე რომ ასეთი დაუმუშავებელი, დრამატურგიულად გაუმართავი, ზოგან თავის, ზოგან ბოლოს, ზოგან შუა ნაწილის არმქონე სცენარი იქცა ფილმად, მიიღო დაფინანსება, ადამიანები დაითანხმეს სამუშაოდ და საბოლოოდ, ფილმი მაყურებლამდეც მივიდა.

უზარმაზარი გადამღები ჯგუფიდან, როგორ ერთი არ აღმოჩნდა ისეთი, რომელიც იტყოდა, ჰეი, რაღაც ვერ გამოდის, ამბავი არ იკვრება, პრობლემა არ დგას, კვანძი ვერ შევკარით, ვერც გავხსენით, რაღაც ხომ შევცვალოთ? ხომ არ ჯობია კამერა ვამოძრაოთ? და მაყურებელს ლამაზი ფოტოალბომი არ დავათვალიერებინოთ, არ გვინდა ამდენი უძრავი კადრი, ფოტოების დათვალიერება რომ უნდოდეს, კინოში კი არა, ფოტოგამოფენაზე წავა ადამიანი, ან ეს ფერები? თინეიჯერი გოგოს რეტრიკა ალბომია?

სამწუხაროდ, რეჟისორებს ფილმების დაწყებამდე შევხვდით, თორემ აუცილებლად შევეკითხებოდი, გეშინიათ კამერის მოძრაობის?

პაუზები, პაუზები, პაუზები, გაყინული კადრები, თითქოს ამით გინდა მეტი დრამა შემოიტანო და იღებ იმას, რომ მაყურებელი უხერხულად იშმუშნება, ადგომა და გასვლაც ერიდება, აქა-იქ სიცილსაც აყრის, თუმცა ჯობია ტირილი.

იდეები მშვენიერი იყო, კარგი დამუშავების შემთხვევაში, ნორმალურ მოკლემეტრაჟიან ფილმებს მივიღებდით, საზოგადოებისთვის პრობლემურ და საინტერესო თემებზე.

აღარ მახსოვს ვინ თქვა, რეჟისორი პირველ რიგში მაყურებელიც უნდა იყოსო, მაყურებლის თვალით შეხედოს ფილმს და შეაფასოსო, ჰოდა, კიდევ მეორე კითხვაც მექნებოდა რეჟისორებთან, თქვენს ფილმებს არ უყურებთ? ან პროდიუსერი ან ვინმე ფილმს არ უყურებს? თუ შენიშვნას ვერ გიბედავთ? თუ გაძლევენ შენიშვნებს, მაგრამ არ ითვალისწინებთ, იმიტომ რომ დარწმუნებული ხართ თქვენს ღრმა ჩანაფიქრში და მთელი დანარჩენი სამყარო ვერ გიგებთ და თქვენ წინააღმდეგ არიან?

გთხოვთ, ან უფრო დიდხანს იმუშავეთ იდეაზე, სცენარზე, გადაღების ფორმებზე ან გაითვალისწინეთ უფრო გამოცდილი ადამიანების რჩევებიც ან ყველაფერი ერთად ან კიდევ, ნურც ჩვენ გვაწვალებთ და ნურც თქვენს ჭუჭუს.

რა მინდა ფილმისგან პირველ რიგში? მოძრაობა, დინამიურობა მინდა, ამბავი მომიყევით მოძრაობით და დინამიურობით, რასაკვირველია, თუ საჭიროა პაუზაც უნდა გამოიყენოთ და გაყინული კადრიც, მაგრამ პაუზა და გაყინული კადრი ისეთ დროს და იმ დოზით უნდა იყოს, რომ ამბავი მოძრაობას არ წყვეტდეს და გაყინული კადრი, კინოდარბაზის ტექნიკურ ხარვეზზე არ მიუთითებდეს.

მიყოლებით რამდენიმე ფილმს ვუყურე, აი, სადღაც მეორე თუ მესამე ფილმის შემდეგ, ვიღაცამ ძლიერად ხელი მკრა და ფილმში შემაგდო, გიჟივით დავრბივარ, ვერ ვხვდები რა ხდება, რაღაც ძველი სახლის აივანზე ვარ, ფეხებში მედება ყველა, ადამიანები, გარეთ გამოტანილი ნივთები, ყველა დარბის, კივის, წივის, რვა წუთში მზე ქრება. ღმერთო, კამერა მოძრაობს და მეც ფილმში ვარ, აი, მინდა ვიყვირო, რომ კამერა მოძრაობს, აქეთ-იქეთ დავყავართ თავის ნებაზე, მერე ვფიქრობ, რა დროს ეგ არის, მზე ქრება 8 წუთში. იმდენად ვერ ამოვისუნთქე რომ ამ პოსტისთვის ერთი კადრის გადაღება მინდოდა და დამავიწყდა. სრული მოულოდნელობა და საუკეთესო მაგალითი იმის, თუ როგორ შეიძლება ყველაზე მარტივი, უბრალო ამბავი მოვყვეთ თანმიმდევრულად, სავსედ, მაყურებელი გადმოვათრიოთ სკამიდან, ფილმში შევითრიოთ და საათს არ უყუროს, როდის გავა 8 წუთის 13 წუთი.

 

 

 

 

ახალი ქართული ფილმები BIAFF-ზე

მოვიდა სექტემბერი და მოვიდა  ბათუმის საერთაშორისო საავტორო კინოფესტივალის დროც. წელს ფესტივალს 17 სექტემბერს გაიხსნება და 24 სექტემბერს დასრულდება. კინოფესტივალის გახსნის ცერემონია გაიმართება ბათუმის სახელმწიფო მუსიკალურ ცენტრში, გახსნის ფილმი კი იქნება გიორგი ოვაშვილის “ხიბულა“, რომელიც ასახავს საქართველოს პირველი პრეზიდენტის ცხოვრების ბოლო დღეებს.

ავად თუ კარგად, დამოკიდებულებით თუ დამოუკიდებლად, ნაცნობობით თუ უნაცნობოდ და ძირითადად მაინც სხვა ქვეყნების დახმარებით, წლიდან წლამდე ახალი ქართული ფილმები მატულობს, ადგილ-ადგილ ხარისხის ამაღლებაც შეინიშნება. მთელი რიგი პრობლემების გარდა, ძირითად სისუსტედ კვლავ სცენარი და მსახიობების შერჩევა რჩება. გულით ვისურვებდი, რომ იქნებ, წელს მაინც ახალმა ფილმებმა ცოტა წინ წაიწიონ ამ კუთხითაც და ერთი ოვაშვილის იმედად არ ვიყოთ ხოლმე. 

გათხოვდი, ჩაბარდი პატრონს!

ერთ დღესაც, თურქეთის ერთ-ერთ სოფელში, გოგონების უწყინარი, ბავშვური თამაში თანაკლასელ ბიჭებთან ერთად, ძალიან მარტივად, გამზრდელი ბებიისთვის და ბიძისთვის კლინიკაში ქალიშვილობის შემოწმების მიზეზად შეიძლება იქცეს. ეს საკმარისი არ აღმოჩნდა, დებს სახლში გამოკეტავენ, ჩამოართმევენ ტელეფონებს, კომპიუტერს, გისოსებით შემოსაზღვრავენ სახლს და კულინარიულ გაკვეთილებს უტარებენ, ბებია და ბიძა იწყებენ გოგონების გათხოვებას. და როგორც უმცროსი და იტყვის, სახლი “ცოლების მწარმოებელ ქარხანას” ემსგავსება.

თურქი რეჟისორის დენიზ გამზეს ფილმი “მუსტანგი”

სამწუხარო ის იყო, რომ ეკრანზე რამე ახალს და განსაკუთრებულს არ ვუყურებდი, ისეთს, რაც საქართველოში არ მენახა ან არ გამეგონა. ვფიქრობ ხოლმე, მოდი მეც გადავიღებ ამ თემაზე ფილმს, მაგრამ მგონია რომ ველოსიპედის თავიდან გამოგონებასავით საქმე გამომივა და ეგეც არ იყოს, ყველას კარგად გვახსოვს, სულ ახლახან სამეგრელოში მომხდარი ამბავი, იმედზე გასული სიუჟეტი, სადაც ცოლი “ქალიშვილი არ აღმოჩნდა”, სიუჟეტის განვითარება, შინაარსი, მონაწილე ადამიანები, თავად ამბავი, ეს ყველაფერი უკვე არის კინო, ვუყურებდი და ვფიქრობდი, აი რომ მოვკიდო კამერას ხელი და რამე გადავიღო, ამაზე მეტი და ამაზე რეალური რაღა უნდა გადავიღო?

სად ცდებიან მშობლები და სად ცდებიან მშობლების მშობლები? წადი გოგო, გამოეწყე, გამოიპრანჭე და დატრიალდი ქელეხში, მეზობელი მოკვდა, იქნებ ვინმემ თვალი გკიდოს. რამდენი ჩემი ნათესავი ან ახლობელი გოგო წასულა ასე გამოპრანჭული და სინებით ხელში ქელეხებში უტრიალიათ სასურველი სასიძოს ძიებაში. შანსები ძალიან მაღალი იყო, კერძების მომზადება, ოჯახში ცეცხლივით ტრიალი, მოწესრიგებულობა მნიშვნელოვნად მაღლა სწევდა გათხოვების შანსებს.

არავითარი მნიშვნელობა არ ჰქონდა განათლებას, საკუთარი ზურგის ქონას, საკუთარი პასუხისმგებლობების, აზრების ქონას. გოგო უკვე იმთავითვე იზრდებოდა, რომ ქელეხში ორგანულად მიდიოდა, ეს ყველაფერი მისთვის ბუნებრივი იყო, ასე უნდა ყოფილიყო, არ გამოხატავდა სწავლის გაგრძელების სურვილს, სკოლის პერიოდში გათხოვებაც რასაკვირველია პრობლემას არ წარმოადგენდა. თუ სკოლის ასაკს გადააცილებდა, მაშინ დღის წესრიგში დგებოდა უნივერსიტეტში მოწყობის საკითხი, პედაგოგიურზე, სტომატოლოგიურზე ან რამე მსგავს პროფესიაზე, რათა გაფართოებულიყო სამეგობრო-სანაცნობო წრე და პატრონს ჩაბარების შანსები უფრო გაზრდილიყო.

ასეთი სურათი იყო 90-იან წლებში, რაც ნათლად მახსოვს, თბილისშიც და იმ სოფლებშიც, სადაც ზაფხულობით სტუმრად ჩავდიოდი ხოლმე.

მე გადავრჩი, როგორ და რანაირად გადავრჩი ზუსტ სქემას ვერ გადმოგცემთ, მაგრამ ერთმნიშვნელოვნად, თანაბრად მთავარი როლი შეასრულა ყველამ, ბებია-ბაბუებმა და მშობლებმა, შემდეგ სკოლამ და გარემოცვამ. გამზარდეს ისეთივე დამოუკიდებელი, თანასწორი და ჩამოყალიბებული, როგორებიც თვითონ იყვნენ, შინ თუ გარეთ, მაშინაც, როცა ვერ ვათვითცნობირებდი და ახლაც, როცა კარგად ვათვითცნობიერებ, ეს ადამიანები, ჩემთვის იყვნენ და არიან დამოუკიდებლობის და თანასწორობის საუკეთესო მაგალითები.

2015 წელს გადაღებული თურქული ფილმის შემდეგ, ძალიან დიდი ნახტომი იყო ლანა ღოღობერიძის ფილმი “რამდენიმე ინტერვიუ პირად საკითხებზე”, რომელიც დღეს ხელახლა და სხვა თვალით ვნახე BIAFF-ზე.

ლანა ღოღობერიძის ფილმი “რამდენიმე ინტერვიუ პირად საკითხებზე” 

1977 წელს გადაღებული ფილმი და მასში შესული, იმ დროისთვის და მგონი ამ დროისთვისაც თამამი ნარატივები, ერთის მხრივ დიდი კონტრასტია და მეორეს მხრივ მიკვირს, რომ 70-იანი წლებიდან არსებობს ეს ფილმი და ჩემი მშობლების თაობას მაიინც გამოყვა თემები “ქალი სახლში უნდა იჯდეს, ბავშვებს უნდა მიხედოს, ქმარს ცხელი კერძი დაახვედროს, სახლი დაალაგოს და იოცნებოს იმაზე დილით რა დაახვედროს ქმარ-შვილს, ღალატი აპატიოს, ოჯახი ერთი გავლა-გამოვლის გამო არ დაანგრიოს და ა.შ. . . .”

ფილმის შემდეგ სახლში ვბრუნდები და კიდევ ახალი სიურპრიზი მხვდება, პროფილის და მაია ასათიანის ახალი ვიდეორგოლი.

და ვხვდები, რომ არ მჯერა მაია ასათიანის, რომელმაც ახლა გამოიღვიძა, ახლა აღმოაჩინა რომ ჩვენთან ქალებს კლავენ, ნაცრისფრად და რუტინულად ზრდიან, განსხვავებული სექსუალური ორიენტაციისთვის ადამიანებს ქოლავენ, ხალხს შია და ვიღაც ასიათასიანი ჯიპით დადის, მრევლი სადამსჯელო რაზმს დაემსგავსა და ა.შ. მაშინ როდესაც, ბევრი წლის მანძილზე, ეს გადაცემა აღვივებდა ყველაფერ ზემოთ ჩამოთვლილს, ამყარებდა სტერეოტიპებს, ძირს უმაგრებდა ძირგამომპალ ტრადიციებს, იყენებდა ადამიანთა სევდას, ტკივილს, ცრემლს და ეს ყველაფერი მხოლოდ დედააფეთქებული რეიტინგისთვის.

ცოლების მწარმოებელი ქარხანა უნდა დაინგრეს, ისევე როგორც დაინგრა ყველა ქარხანა 90-იან წლებში და ჯართად ჩაბარდეს, დილაობით მომკივან კაცებს, “ვიბარებთ ჯართს”.

 

წყლის მომწოდებელი

მე და ჩემი მეგობრები ხშირად ვხუმრობთ კიბოზე. მე და ჩემი კიბოიანი მეგობრებიც. ცრემლებამდე ვიცინით ხოლმე, ისტერიკულად, გაუჩერებლად, იუმორის და სისხარტის პიკში და ალბათ ეს ზუსტად ის არის, რაც გაგვიყვანს ნებისმიერი ტკივილიდან, ერთგვარი ანესთეზიაა, რომელიც გულს და ტვინს გვიყუჩებს და გვაიძულებს არ ვიფიქროთ ან ისე ღრმად არ ვიფიქროთ სიკვდილზე აქ და ახლა მაინც.

ჩვენ ყველანი შვილები ვართ, ზოგს ისეთი ლაღი და დალხენილი ცხოვრება აქვს, საკუთარ თავზე პასუხისმგებლობაც არ აუღია, ონკანიდან წყალსაც ვერ დალევს დამოუკიდებლად. ერთობა, ტკბება იმ ცხოვრებით, რომელიც მას სპეციალურად მისთვის შექმნეს მშობლებმა და გარშემომყოფებმა.

“ჩემი ნაბოლარა, სიბერეში წყლის მომწოდებელი, ავად რომ გავხდები ხომ მომივლი”, რამდენჯერ მსმენია ეს სიტყვები, ბავშვობიდან რომ გაკერებენ მშობლები, გკიდებენ ვალდებულებას და მიზანმიმართულად, ეგოისტურად ბლოკავენ შენს თავისუფლებას.

ჯოშ მონდის ფილმის მთავარი გმირი, ახალგაზრდა ბიჭია, ერთობა როგორც შეუძლია, კლუბები, სასმელი, მეგობრები, არ მუშაობს, თუმცა ეძებს სამსახურს. ერთ დღესაც აღმოჩნდება რომ დედა, რომელიც სიგიჟემდე უყვარს, მძიმე ავადმყოფია, დიაგნოზი – მეოთხე სტადიის კიბო. დედა ხელით სატარებელია, საპირფარეშოში, აბაზანაში, წყალს კი მიაწოდებ, მაგრამ დალევა უჭირს, ნერვული შეტევები აქვს. მომაკვდავია. საავადმყოფოშიც არ ტოვებენ. ლოგინი არ აქვთ მომაკვდავისთვის. ჯეიმსის ახალგაზრდული ენერგია, შემართება და ოპტიმიზმი ეჯახება დედის უძლურებას და ფარხმალის დაყრას. შვილი მოუმზადებელია ასეთი მასშტაბების შეჯახებისთვის, ტკივილისთვის, დაკარგვისთვის, საკუთარ ახალგაზრდობაზე, გართობაზე, მეგობრებზე უარის თქმისთვის და საყვარელ ადამიანზე პასუხისმგებლობის აღებისთვის.

ამ დროს კვდება იუმორიც, ოცნებაც პარიზში ცხოვრებაზე და ერთადერთი, რაც გატკბობს და სულს გიამებს, მოგონებებია, რომელიც ერთად შექმენით განვლილი ცხოვრების მანძილზე.

რაც გვკლავს, ის გვაძლიერებს.  

კადრი ბიაფის საკონკურსო მხატვრული ფილმიდან “ჯეიმს უაითი”

უზრდელობა საზღვრებს გარეშე

ამ რამდენიმე ხნის წინ, ვიდეო ვნახე, ხანშიშესული ომარ შარიფი, ყატარის კინოფესტივალზე, ჟურნალისტების და ფოტოგრაფების წინ, პასუხობს კითხვებს. თითქოს არაფერი უჩვეულო ამ ვიდეოში არ უნდა ყოფილიყო, პირიქით, ჩვეულებრივი, კინოვარსკვლავისთვის რუტინული მდგომარეობა იყო, ინტერვიუები, ჟურნალისტები, თაყვანისმცემლები, ფოტოგრაფები. ვიდეო ნაწყვეტში, ერთ-ერთმა თაყვანისმცემელმა კითხვა დაუსვა და მოულოდნელად, ომარ შარიფი შემოტრიალდა, ეჩხუბა, უყვირა, არც აცია, არც აცხელა და ქალბატონს სილა გააწნა.

მოგვიანებით, ეს შემთხვევა ომარ შარიფის ალცჰაიმერის საწყისი სტადიით “გაამართლეს”. შეიძლება ისიც თქვეს, ხომ იცით ომარი რანაირია, როგორი უხეშია და ა.შ. მაგრამ ეს არ ვიცი და მგონი არც უნდა იყოს საინტერესო.

ქალი ჯერ გაოგნდა, შეცბა, ხუმრობა ხომ არ არის, წითელ ხალიჩაზე, კინოფესტივალზე ომარ შარიფი რომ სილას გაწნავს, შემდეგ მოლბა, მინაზდა, ღიმილით შეხვდა, არა უშავს, ბოდიში, და ბოლოს ერთად გადაიღეს ფოტო.

გუშინდელ პრესკონფერენციაზე, ოთარ იოსელიანს ფიზიკურად სილა არ გაუწნავს შეკითხვის ავტორისთვის, თუმცა რამდენჯერმე საკმაოდ უხეშად უპასუხა და მოიხსენია დარბაზში მყოფი ჟურნალისტი. პრესკონფერენცია, რომელიც წესით კითხვა-პასუხის რეჟიმში უნდა წარმართულიყო, უფრო მონოლოგი იყო, შიგადაშიგ მაქებარი კითხვების თუ რეპლიკების გამოკლებით.

რაც შეეხება ახალ ფილმს, წინა დღეს, ფილმის დაწყებიდან თხუთმეტ წუთში დავტოვე დარბაზი. რასაკვირველია, ეს ცალსახად არ ნიშნავს იმას, რომ ფილმი ცუდი იყო, როგორც იოსელიანმა აღნიშნა პრესკონფერენციაზე, მას ფილმი ჩემთვის არ გაუკეთებია და საერთოდ ბევრი ადამიანისთვის არ აკეთებს ფილმს, რადგან ფილმს, რომელსაც ბევრი ადამიანი ნახავს, არ ნიშნავს რომ კარგი და წარმატებული ფილმია.

იოსელიანის ფილმის და BIAFF-ზე პრესკონფერენციის დასრულების შემდეგ მივხვდი, რომ ყლეობას ასაკი არ აქვს და უზრდელობას საზღვრები. მომენტი, როდესაც ამ კონკრეტულ ადამიანს და მის შექმნილ ფილმებს ერთმანეთს ვერ უკავშირებ, ძალიან უხერხულია.

შარშანაც და წელსაც ბევრმა ცნობილმა და ანგარიშგასაწევმა რეჟისორმა გამიცრუა იმედები, იოსელიანიც მათ რიგებს შეუერთდა. რასაკვირველია, ამით მათ არაფერი აკლდებათ, ისინი ინერციით, ძველი დიდების ხარჯზე, მაინც მიიღებენ დაფინანსებას, კინოთეატრებში ჩვენების უფლებას, შემორჩენილ და ნელ-ნელა კლებად მაყურებელს, თუმცა მე მის ადგილას კამერას გვერდზე გადავდებდი და სტენდაფ შოუებს ჩავწერდი, ძალიან წარმატებული ნაბიჯი იქნებოდა.

კერპებს ადამიანები ვქმნით, უზრდელობას და მაგიდაზე მოჯმასაც ჩვენც ვპატიობთ, და მერე იმ გოგოსავით, ომარ შარიფს რომ უღიმოდა სილის გაწვნის შემდეგ, ჩვენც ვიღიმით, თავზე ხელს ვუსვამთ და სელფებს ვიღებთ.

 

გათენებამდე ოთარ იოსელიანის თემა ვერ ამოვწურეთ, ბათუმი უკვე იღვიძებდა, მესმოდა ძველი ცოცხებით წვიმის წყლის შხვეპის ხმა; მეეზოვებს გაუღვიძიათ, არ ვიცი უნახავთ თუ არა მათ იოსელიანის ფილმები, არც ის ვიცი, იოსელიანმა თუ იცის ამის შესახებ, ის ხომ ფილმებს მასებისთვის არ ქმნის და მხოლოდ ვიწრო წრისთვის ზრუნავს, რომლისთვისაც ფილმის მთავარი სათქმელი ისედაც ცხადზე ცხადია.

 

ჩვენ მიერ შექმნილი კერპები, ჩვენვე უნდა მოვკლათ.

ვინ აღმოაჩინა თქვენი ნიჭი?

გახსოვთ ვინ იყო თქვენი პირველი მასწავლებელი ან ვინ აღმოაჩინა თქვენში პირველი ინტერესი, მიდრეკილება თუ ნიჭი? ხშირად ეს პირველი მასწავლებელია, მშობელი ან ბებია-ბაბუა. თუმცა შეიძლება საერთოდ არ გაგიმართლოთ და არავინ მიაქციოს ყურადღება თქვენს ინტერესებს, ან არავინ იყოს თქვენს გარშემო ისეთი, ვინც ამას დაინახავს.

ისრაელის ფილმში “ბაღის მასწავლებელი” , სწორედ მსგავსი ამბავია მოთხრობილი. პატარა იოავის დედ-მამა ეს-ეს არის გაშორდნენ ერთმანეთს, ბავშვი გულჩათხრობილი და მოწყენილია. იოავს ჰყავს ძიძა, რომელიც გამუდმებით ქასთინგებზე ფიქრობს და მამა, რომელიც ჩაფლულია რესტორნების ბიზნესში. არავის სცალია იოავისთვის, გარდა ნირასი, ბაღის მასწავლებლისა.

ბავშვი განსაკუთრებული პოეტური ნიჭით გამოირჩევა, პერიოდულად, ზეპირად, ხმამაღლა იწყებს ლექსების თხზვას. რასაკვირველია , ნირას ეს შეუმჩნეველი არ რჩება და ეკითხება ძიძას, როგორც აღმოჩნდა, ძიძა მის ლექსებს იპარავს და ქასთინგებზე კითხულობს. არც მამაა საქმის კურსში, თუმცა მას შემდეგ რაც ნირა მოუყვება ამის შესახებ და სთხოვს რომ ბავშვს სათანადო ყურადღება მიაქციოს, გამაოგნებელ პასუხს იღებს მამისგან, “რაში გამოადგება ლექსები, წერა, პოეტობა . . ” მას სხვა გეგმები ჰქონდა შვილთან დაკავშირებით.  თუმცა არავის აპატიებს რაიმეს, თუნდაც ლექსის მოპარვას და ძიძას სამსახურიდან ათავისუფლებს.

ნირა უკვე ავადმყოფურად განიცდის ბავშვის ნიჭისადმი ადამიანების ინდიფერენტულობას, შეპყრობილია იოავის პოეტურობით და დარდობს რომ მის ნიჭს ოდესღაც განადგურება ემუქრება. ბავშვის ნიჭის დაცვა, ერთი შეხედვით მშვიდ და გაწონასწორებულ ბაღის მასწავლებელს უკვე პარანოიაში გადადის, იმდენად რომ ამას უკვე იოავიც ხვდება.

აი ასე მარტივად შესაძლებელია ნიჭის დაცვა და ყურადღება სრულ ისტერიაში გადაიზარდოს, ბაღის მასწავლებლის ადგილას შეგვიძლია განვიხილოთ ასევე მშობელიც, ბებია-ბაბუაც, სკოლის მასწავლებელიც და ძიძა, რომლებიც გამუდმებით ცდილობენ ამ “ნიჭების” აღმოჩენას ბავშვში, ხშირად ეს ნიჭი და ინტერესი ცხადია არ არსებობს და გამუდმებით აიძულებენ ბავშვს რაღაც ისწავლოს, შეითვისოს და საბოლოოდ დააჯერონ საკუთარ თავსაც და ბავშვსაც რომ ის განსაკუთრებულია, ყველასგან გამორჩეულია და სასათბურე პირობებს უქმნიან თითქმის მთელი ცხოვრების მანძილზე, რასაკვირველია თუ იოავის მსგავსად დროულად არ მიხვდა და არ გააპროტესტა.

——–

ნადავ ლაპიდის ფილმი “ბაღის მასწავლებელი” მხატვრული ფილმების საკონკურსო სექციიდან

 საავტორო კინოს ბათუმის საერთაშორისო ფესტივალზე

 

 

ფეხბურთის ფანები თუ ქაჯები?

“შუადღისას წავედით ფეხბურთის მატჩზე თბილისისა და კიევის გუნდებს შორის. ეს იყო თვალწარმტაცი, სწრაფი და ცხარე ფეხბურთი. ვეება სტადიონზე თამაშს ესწრებოდა სულ მცირე ორმოცი ათასი მაყურებელი. ისინი ძალზე ემოციურად განიცდიდნენ მატჩის მსვლელობას, ვინაიდან კლუბების შეჯიბრი აქ სარგებლობს უდიდესი პოპულარობით. თუმცა თამაში სწრაფად და მძრაფრად მიმდინარეოდა და გააფრთებით იბრძოდნენ ბურთისთვის, არც შეხლა-შემოხლა, არც ჩხუბი არ მომხდარა. მთელი მატჩის განმავლობაში მხოლოდ ერთხელ წამოიჭრა უმნიშვნელო დავა. მატჩი დამთავრდა ანგარიშით ორით-ორი, და როგორც კი დასრულდა თამაში, მაშინვე რი მტრედი ააფრინეს ცაში. საქართველოში ძველად ყოველი შეჯიბრის შემდეგ, ჩხუბის შემდეგაც კი, გამარჯვებისას გაუშვებდნენ ხოლმე თეთრ მტრედს, დამარცხებისას შავს. ამ მტრედებს ამბავი მიჰქონდათ საქართველოს სხვა ქალაქებში. იმ დღეს კი, როდესაც მატჩი ფრედ დამთავრდა, გაუშვეს ორი მტრედი – შავიცა და თეთრიც და მათ მყისვე გადაუფრინეს სტადიონს.” 

ეს ჩანაწერი არც სიზმარია, არც პარალელური საქართველოდანაა, არამედ ამონარიდია ჯონ სთეინბეკის  “რუსული დღიურიდან”, რომელიც საქართველოს ორმოციან წლებში (1948წ.) სტუმრობდა.

გადის წლები, ფეხბურთი იცვლება, უფრო ველურდება და უხეშდება, იცვლებიან ფეხბურთის ფანებიც, იცვლებიან ტრიბუნებიც, სკამები არ უძლებს არც მატჩებს და არც ფანებს. მატჩებს გაძლიერებულად იცავენ პოლიციელები, კიდევ უფრო ხშირად სპეცრაზმი. არასასიამოვნო მომენტები ჩვენს სტადიონზეც გვახსოვს, ფანების თუ ფეხბურთელების მხრიდანაც.

გალათასარაი, ფენერბახჩე და ბეშიქთაში მეტოქე კლუბები არიან თურქეთში, დოკუმენტურ ფილმში “ერთიანი სტამბოლი”, სწორედ მათი ურთიერთდამოკიდებულებაა გადმოცემული. როგორ ემზადებიან მატჩისთვის, როგორ გადასცემენ თაობიდან თაობას საყვარელი კლუბის გულშემატკივრობას, რა სიძულვილს გრძნობენ მეტოქე გუნდის გულშემატკივრების მიმართ და ამასთან გულშემატკივრების ძველი თაობა როგორ ინარჩუნებს მთავარს – საკუთარი კლუბის პატივისცემას და საკუთარ ღირსებას.

“თუ გალათასარაი სხეულია ჩვენ მისი ხელები და მუშტები ვართ”  – ამბობს ფილმის ერთ-ერთი გმირი, ძველი თაობიდან.

“ბავშვობაში წარმოვიდგენდი ხოლმე, როგორ ვუხეთქავდი თავს გალათასარაის ფანს, მაშინ 14 წლის ვიყავი.” – იხსენებს ბეშიქთაშის გულშემატკივარი.

“რაც არ უნდა გაბრაზებული ვიყო, როდესაც ფორმა მაცვია, მე კლუბს და კულტურას წარმოვადგენ, ცუდად ვერ მოვიქცევი.” 

გალათასარაის ფანები ისტიკლალზე, სტამბოლი 25 აგვისტო, 2014წ. ფენერბახჩეს და გალათასარაის მატჩის დღე. ფოტო (c) Tamar Mirianashvili

რასაკვირველია, ამის შესრულება ყოველთვის ადვილი არ არის, ხშირად სიტუაცია უკონტროლოა, გულშემატკივრების ახალი თაობა უფრო ფიცხი და დაუნდობელია. ამიტომ შეხლა-შემოხლის თავიდან არიდება ხშირად არ გამოსდით. მეტიც, ამ კლუბების ფანებს მატჩის დასრულების შემდეგაც, ეულად გარეთ სიარული უჭირთ. ამიტომ დადიან გუნდ-გუნდათ და ფანკლუბის ნიშნების გარეშე.

თუმცა დგება მომენტი, როდესაც გალათასარაი, ფენერბახჩე და ბეშიქთაში ერთ ხაზზე დგებიან, ერთმანეთს არ მტრობენ, აცვიათ საყვარელი კლუბის ფორმები და ერთად მღერიან ერთ სიმღერას, თუ როდის დადგა ეს სასწაული მომენტი, ეს უკვე ფილმში უნდა ნახოთ, რომელმაც გულდასაწყვეტად ბათუმის კინოფესტივალზე  ვერ გაიმარჯვა დოკუმენტურ სექციაში.  😦

რაც მამას უნდა

თეძოების რხევა, ირლანდიისთვის უცხო ამერიკული ჯაზის რიტმებზე – ეს გარყვნილებაა, დარბაზის გახსნა ცეკვებისთვის, ხატვის, მუსიკის წრეებისთვის, საუბრებისთვის და აზრთა გაცვლა-გამოცვლისვის კი უბრალოდ ძალიან საშიშია.

ყველაფერი უცხო საშიშია. უცხოს უნდა მოვერიდოთ, არ გავეცნოთ, საფრთხის მომტანია. ხშირად მეჩვენება რომ ქართულ ენაშიც რაღაცნაირად ზედმეტად ხშირად და თან უადგილოდ ვიყენებთ ხოლმე ამ სიტყვას. ალტერნატივაც ვერ მოვიფიქრე. ცნობა ეძლევა “უცხო ქვეყნის” მოქალაქეს – რა უხეშად ხვდება ყურს, პირდაპირ ქვეყანა რომ მიეთითოს არ შეიძლება? ან “საუკეთესო უცხოენოვანი თარგმანისთვის ჯილდო გადაეცემა . . .”  აქაც არ შეიძლება პირდაპირ ენა დაასახელონ?

ნაცნობი სიტყვის ჩანაცვლება “უცხო”-თი, რაღაცნაირად გვაშორებს ამ სიტყვასთან, გვაუცხოებს და გვაშინებს.

მამას ეშინია. მამას არ სურს დარბაზის არსებობა. ის თვლის რომ ეკლესიიდან წამოსული განათლება საკმარისია და სხვა ყველაფერი ზედმეტი და საფრთხის შემცველია.

ერთხელ უკვე გაძევებული და ამერიკიდან ახალდაბრუნებული ჯეიმს გარლტონი, სერიოზული პრობლემაა სულიერი მამისთვის და მდიდარი მემამულეებისთვის. სოფელში გამეფებულ სიღარიბეს, ახალმოხნული მიწის სურნელს აზროვნების ნოტები შეპარვია.

დარბაზის გახსნიდან პირველივე ქადაგებაზე, სულიერი მამა ასახელებს იმ ახალგაზრდებს, რომლებიც ესტუმრნენ დარბაზს, არცხვენენ საზოგადოებას, საკუთარ ოჯახებს და გარყვნილებაში ეფლობიან. დარბაზი ეშმაკეულია.

ეს ამბები ირლანდიაში ხდებოდა 30-იან წლებში. სწორედ ამას გვიყვება კენ ლოუჩის ფილმი “ჯიმის დარბაზი”, რომელიც კინოფესტივალზე  ვნახე, ბათუმში.

ფილმის ნახვის შემდეგ ბევრი ასოციაცია გამიჩნდა და ბევრი შტრიხი გავაიგივე ჩვენს დღევანდელ რეალობასთან. სამწუხაროდ.

რა უნდა მამას? როგორ უნდა მამას? და რატომ არის მამა? . . . . კითხვები არ უნდა გებადებოდესო, თუმცა ვერ ისვენებენ და ეს და სხვა მრავალი კითხვა მიტრიალებს ხოლმე თავში.

ამ რამდენიმე ხნის წინ, კაზანტიპზე თეძოს გაქნევა და მუსიკის მოსმენა იყო დიდი გარყვნილება, ანაკლია-განმუხურის დაკარგვით იმუქრებოდნენ. მამას არ უნდოდა კაზანტიპი.

ხან სუნამოა ეშმაკეული, ხან კრიმინალზე არ უნდა ვისაუბროთ, ხან საზღვარგარეთ არ უნდა წავიდეთ სასწავლებლად, ხან ეს და ხან ის არ უნდა მამას.

ფილმის დასასრულს ყველაფერი ისე ხდება როგორც მამას უნდა, თუმცა რასაკვირველია რჩება და ჩნდება იმედი, სულ პაწაწინა სინათლე, უშრეტი და მზარდი ენერგიის წყაროთი, ენერგიული ახალგაზრდებით, შემტევი თაობით.

უცხო სუნელსაც აქვს თავისი სახელი – ულუმბო ჰქვია.